با سلام و عرض ادب و احترام

یکی از شاخص های توسعه یافتگی جوامع ، بالا بودن نرخ سرانه دستیابی به منابع اطلاعاتی و مطالعاتی افراد آن جامعه است. جهانی که امروز ، آن را جهان اطلاعات می خواند و از آن به جامعه شبکه ای یاد می‌کنند ، جامعه ای است که موجب از میان رفتن فاصله‌های مکانی و زمانی شده است.

در عصر حاضر ، علی رغم گسترش رسانه های جمعی و بهره گیری از رایانه و اینترنت و فضای مجازی نه تنها از اهمیت مطالعه و کتابخوانی کاسته نشده بلکه نقش و اهمیت ویژه ای یافته و توجه بسیاری از صاحب نظران تعلیم و تربیت را به خود جلب نموده است.

اکثر محققین بر این باورم که در دنیای کنونی که هر روز در زمینه علمی ، سیاسی ، اقتصادی و هنری دگرگونی‌های تازه ای رخ می‌دهد ، مطالعه منحصر به افراد خاص نمانده وهر شخصی در هر موقعیت مکانی از آن بهره مند شده است، چرا که مطالعه و کتابخوانی به عنوان یکی از منابع مهم در دستیابی به اطلاعات ، عملی فردی به شمار نمی‌آید که به سبب علاقه و سلیقه شخصی استمرار یافته باشد ، بلکه ضرورت اجتماعی ، موقعیت تاریخی و فرهنگی جامعه ، نیازهای نظام اجتماعی ، علایق و انگیزه های اجتماعی ، امکانات و توانایی های نظام و میزان دسترسی به کتاب همه از عوامل تعیین کننده در فرهنگ مطالعه و کتابخوانی به شمار می‌روند.

با این توصیف اگر دانش آموزی با کتابخوانی و مطالعه ارتباط مناسبی گرفته باشد ، نه تنها بر سطح آگاهی خویش افزوده ، بلکه به عنوان فردی آگاه و بصیر ، جامعه را به سوی تعالی و ترقی سوق داده است. مطالعه انسان را در تعیین سرنوشت خود و جامعه خویش شریک ساخته و ضمن تقویت حس نوع دوستی و خیرخواهی ، قوه ابتکار و خلاقیت و روحیه آزادگی و بزرگ منشی را در جامعه تقویت می کند. فرانسیس بیکن در تعبیری زیبا پیرامون اهمیت مطالعه و رسالت مطالعه کنندگان می‌نویسد: مردان علم نباید مانند مورچه فقط به جمع آوری مطالب بپردازند و نباید مثل عنکبوت فقط به دور خود تا بتوانند ، بلکه باید مانند زنبور عسل باشند که مصالح خود از گلها و چمنزارها گرد آورند و در خود هضم و تبدیل به عسل کنند.

آنچه مسلم است امروزه مقوله کتاب و کتابخوانی و ترویج فرهنگ مطالعه فقط راهی برای تامین اوقات فراغت نیست ، بلکه این امر را باید پایه و بنیان استوار و برنامه ریزی اصولی ، اجتماعی و توسعه ملی قلمداد کرد و کتاب یکی از مهم‌ترین ابزارهای انتقال پیام ، فرهنگ و تمدن از نسلی به نسل دیگر و وسیله کمال و تفکر و جزء لاینفک دنیای علمی امروز به‌شمار می‌آید.از این روی ، جمامع پیشرفته با گسترش فرهنگ مطالعه و تسهیل دستیابی به کتاب و نشریات مناسب ، هدفمندانه به غنی‌سازی تفکر و اندیشه مردم جامعه خود پرداخته و مسیر رشد و تعالی جوامع را هموار ساخته اند.

عوامل مختلفی در امر کتاب و کتابخوانی و توسعه فرهنگ مطالعه در میان کودکان و نوجوانان دخیلند. بدیهی است برای شناخت راهکارهای علمی توسعه کتابخوانی در میان دانش آموزان باید عوامل تاثیر گذار بر مطالعه و نقش هر یک را در این مقوله شناخت و به کار بست.

کتابخوانی را باید برآیندی از مجموعه عواملی دانست که از عمده‌ترین آنها می‌توان به خانواده ، مدرسه و محیط آموزشی اشاره کرد. برای بررسی عوامل ذکرشده ، لازم است از زمان طفولیت به نقش خانواده دقت کرد. محیط خانوادگی اولین محیط تربیتی و ارتباط اعضای خانواده با مقوله فرهنگ کتاب و کتابخوانی ، نقش بسزایی در نوع برخورد فرد با کتاب خواهد داشت. خانواده اولین پرورشگاه و آموزشگاه جامعه است و اندیشه‌ها ، رفتارها و باورها و ارزش‌های هرکس نخست در خانواده شکل می‌گیرد.

به اعتقاد بسیاری از کارشناسان تعلیم و تربیت ، اولین عامل موثر در ایجاد عادت به مطالعه ، خانواده است.

کتاب ،دریچه ای به سوی جهان شگفت علم و معرفت و مطالعه راهی برای پرورش استعدادهای خدادادی انسان و کسب علوم و فنون،تا او را در مسیر رشد و تعالی رهنمون سازد.

یکی از عوامل بزرگی برانگیزاننده در امر مطالعه ، حس کنجکاوی است که باید آن را در دوران طفولیت تقویت کرد.

مهارت در خواندن و اشتیاق مطالعه دو جزء جدایی ناپذیر هستند. کودکی که راه صحیح مطالعه را فرا می‌گیرد و به عنوان فعالیت در جستجوی آن است به محض تامین رضایت از مطالعه ، به التذاذ بیشتری دست یافته و خود به خود یاد خواهد گرفت که بهتر و بازهم بهتر بخواند.

کودکان علاقه فراوانی به داستان دارند ، به ویژه داستانهای مهیج و پر ماجرا، بنابراین لازم است با اختصاص ساعات مطالعه و کتابخانی در برنامه درسی دانش آموزان ، ضمن ارتقا شاخص مطالعه کشور ، به تلطیف روح و روان دانش آموزان پرداخت. اگر کودک عادت به مطالعه را تا سنین بزرگسالی حفظ کند لذت بردن از چیزی که میخواند ، برای او اهمیت حیاتی پیدا خواهد کرد.لذا والدین نباید سلیقه خود را در انتخاب کتاب به کودکانشان تحمیل کنند ، چراکه مراحل مختلف مطالعه به مسائل روانی بنیادی که جوانان در مراحل مختلف رشد با آن روبه‌رو می‌شوند ، ارتباط مستقیم خواهد داشت. والدین می توانند با دسترس قرار دادن کتب مورد علاقه فرزندانشان ،اشتیاق به مطالعه را در آنان تقویت نمایند.

با توجه به گفته مک لوهان (جامعه شناس معروف) نام جهان ، اکنون دهکده جهانی است و در این دنیای پیچیده،آنان که از مطالعه بیشتری برخوردارند و از امکانات و وسایل ارتباطی پیشرفته بهره می‌گیرند ، در انجام وظایف خویش موفق ترند. به بیان دیگر ، آنان که بیشتر اطلاع دارند ، بیشتر می دانند و تواناترند. لذا آموزش عادت به مطالعه و کتابخوانی ، تأثیر غیرقابل انکاری بر تحولات جامعه داشته و اصلاحات و نوسازی فرهنگی ، اجتماعی و سیاسی را به ارمغان خواهد آورد و به مراتب نداشتن استراتژی درست مطالعه در بین دانش‌آموزان ، نه تنها موجب از بین رفتن بودجه و ناکام ماندن برنامه‌های آموزش و پرورش شد ، بلکه به فاصله نسل ها و مشکلات روانی و رفتاری نوجوانان خواهد انجامید.

والدین و سایر اعضای خانواده می‌توانند با اتخاذ تدابیر مناسب به موضوع مطالعه ، سهم مهمی در ترویج کتابخوانی به عهده بگیرند.

پیشنهاد میشود:

1-در حضور فرزندان خود ساعاتی را به مطالعه اختصاص دهید.

2-در مناسبتهای مختلف به فرزندان خود کتاب در هدیه دهید.

3-مجلات و کتابهای مختلف را در دسترس کودکان قرار دهید.

4-مطالعه مجلات رشد نوآموز و رشد دانش آموزان مانند مطالعه کتاب‌های درسی جدی گرفته شود.

5- قرار دادن قسمتی از وبسایت مدرسه به کتاب و کتابخوانی برای دانش آموزانی که هفته ای یکبار کتاب مطالعه می‌کنند و کتاب خود را معرفی کنند یا پیام کتاب و داستان را بنویسند.

6- برگزاری مسابقات مجلات رشد و کتابخوانی.

7- اختصاص ساعات مطالعه و کتابخوانی در برنامه هفتگی دانش آموزان.