تحقیق و پژوهش در آموزش و پرورش مهم ترین و اساسی ترین رکن نظام تغییر و تحول در کشور را تشکیل می دهد.در این میان خانواده در کنار نهاد آموزش و پرورش به عنوان اولین پایگاه رسمی فرهنگ‌سازی در این زمینه وظیفه خطیر و بزرگ برعهده دارد که همانا تربیت نسلی جستجوگر ، اندیشمند ، دانا و توانا است. امر پژوهش باید با قدرت ، قوت ، جدیت و گستردگی بیشتری در نظام آموزشی کشور از پیش دبستان تا تحصیلات تکمیلی و دانشگاه توسعه و دنبال شود تا دانش آموزان به پژوهش و پژوهشگری علاقه‌مند شده و آینده تحقیقاتی کشور را به نحو مطلوب محقق نمایند . کسانی که مهم ترین نقش را در این زمینه دارند ، والدین و انجمن اولیا و مربیان هستند که در ارتباط نزدیک و مستقیم با دانش‌آموزان قرار دارند. نقش موثر والدین در گسترش فرهنگ پژوهش در کنار مدرسه به خوبی نمایان است و امروزه بار مسئولیت سنگین گسترش فرهنگ پژوهش در سطح جامعه بر دوش اولیا است. البته والدین هم بدون زمینه و امکانات و شرایط لازم و کافی نمی‌توانند کاری در زمینه گسترش تفکر پژوهشی و پژوهشگری انجام دهند.
در عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات که دانش نوین به همراه پژوهش منبع اصلی رقابت در هر کشوری است ، نظام آموزشی هر کشور در تلاش است تا دانش تولید شده را در جهت افزایش نوآوری بر عهده گیرد . از آنجا که دانش آموزان منبع اصلی تولید دانش هستند و از بهترین دارایی‌های یک کشور به شمار می‌آیند ، می بایست به شیوه مناسب بر دانش آنها مدیریت شود که این نقش اصلی را از اولیا در خانواده بر عهده دارند. برای کسب دانش صرفا آموزش و حضور فیزیکی در مکانهای آموزشی مهم نیست بلکه پژوهش و تحقیق در خانه است که بر میزان علم و دانش فرزندان می افزاید. پژوهش عامل مهمی در تولید دانش و دانایی و پیشرفت جامعه انسانی است و میزان پژوهش‌های انجام شده در هر جامعه شاخص توسعه یافتگی آن جامعه به حساب می آید. بنابراین قبل از آنکه آموزش و پرورش در امر پژوهش نقش داشته باشد ابتدا باید فرهنگ پژوهش در میان خانواده به اندازه کافی گسترش یافته و همگیر شود. برای این کار لازم است تغییر اساسی نسبت به امر پژوهش و جستجوگری در سطح نگرش والدین ایجاد شود تا در کنار همه مسائل و مشکلات اقتصادی و نگرش منفی اولیا نسبت به پژوهش رفع شود تا همه فرزندان این جامعه بتوانند پژوهنده شوند و روحیه جستجوگری در ضمیر ناخوداگاه آنان نهادینه شود.
والدین بر اساس اهداف آموزشی مدرسه با توجه به ویژگی های فردی فرزندانشان ، نیازها و علاقه‌مندی آنها و امکاناتی که برعهده دارند ، فرزندان خود را به سمتی سوق دهند که منجر به حس کنجکاوی بیشتر در آنان شود. یکی از وظایف اصلی والدین در خانه به گونه‌ای باشد که با پرسیدن سوالات متنوع ، زمینه را برای کسب اطلاعات بیشتر و کسب دانش بیشتر برای فرزندان فراهم کنند. والدین در ابتدا باید شیوه و مراحل تحقیق کردن را آموزش دهند و سپس بعد از پرسش و پاسخ در مورد موضوع مورد نظر که می بایست بر اساس اهداف ، نیازها و علاقه فرزندان به بحث و گفت‌وگو با آنها بپردازند و با ایجاد چالش فکری به منظور دستیابی به اطلاعات بیشتر از آنها خواسته شود همراه با والدین به تحقیق بپردازند، در آن صورت آنها قدرت حل مسئله مطرح شده را پیدا می‌کنند و به دنبال راه حل و جمع آوری اطلاعات می پردازند.
چنانچه خانواده قصد توسعه فرهنگ پژوهش در فرزندان را دارد باید این فرهنگ را در دوره طفولیت در کودکانشان ایجاد نموده و در دوره های تحصیلی بالاتر آن را بسط و گسترش دهند. پیشنهاد می شود در برنامه درسی باید جایی برای آموزش پژوهش به خانواده هایی که با فرهنگ جستجو و پژوهشگری آشنایی ندارند در نظر گرفته شود تا خانواده‌ها فقط بر محفوظات فرزندانشان تکیه نکند و دقایقی را در منزل به بررسی فعالیت‌های علمی فرزندان اختصاص دهند.
با توجه به نقش حساس خانواده در بهبود امر آموزش ، اجرای درست سبک ها و راهبرد های آموزشی ، کمک به گسترش فرهنگ تحقیق در راستای اهداف آموزشی و پرورشی و ترویج پژوهش کارآمد در بین فرزندان می توان انگیزه پژوهش و فعالیت تحقیقی را در دانش آموزان تحقق بخشید و به همین نسبت دانش آموزان پژوهنده می‌توانند نقش سرنوشت سازی را در جامعه پویا و در حال رشد ایجاد نمایند.